در این نوشته می خوانید:
درمان ارتودنسی چیزی بیشتر از استفاده از بریس روی دندانها است. دندانها تنها بخشی از لبخند را تشکیل میدهند. گاهی اوقات ارتودنتیست فرایندهای دیگری پیشنهاد میدهد تا درمان ارتودنسی بهترین نتایج را در بر داشته باشد. یکی از این فرایندها فرنکتومی است. درمان ارتودنسی موفق لبخندی جذاب، سالم و پایدار خلق میکند. دستیابی به نتایج پایدار مستلزم آن است که ارتودنتیست اندازه و شکل دندانها، موقعیت دندان در استخوان، فشار ناشی از لبها و زبان و شرایط بافتهای نرم اطراف دندان را مد نظر قرار دهد. لثههای حجیم میتوانند موقعیت دندانها را قبل، بعد و در طول درمان ارتودنسی تحت تاثیر قرار دهند. یکی از شایعترین شرایط مربوط به بافتهای لثه، فاصلهای است که در نتیجهی وجود یک تکه ضخیم بافت نوار مانند، بین دو دندان وسط فک بالا ایجاد میشود. این بافت فرنوم نامیده میشود.
فرنوم چیست؟
فرنوم (بند) به اتصال بین لثهها (بافت نرم ثابت) و برخی بخشهای بافت نرم متحرک دهان، مانند زبان، لب و گونه گفته میشود. به اتصال بین لثه و زبان فرنوم زبانی، اتصال بین لثه و لب فرنوم لبی و اتصال بین لثه و گونه فرنوم گونهای گفته میشود.
به طور طبیعی، فرنوم با بافت لثه بالاتر از سطح دندانها آمیخته میشود. با این حال در برخی موارد، تا بین دو دندان وسط فک بالا یا پایین امتداد مییابد و آنها را از هم جدا میسازد و موجب ایجاد شکاف یا فاصله بین دندانها میشود- که در این صورت میتوان با بالا آوردن لب بالا مشاهده کرد که لثه روی سقف دهان به رنگ سفید درمیآید. این بافت نه تنها قادر است حین رشد دندانها بین آنها فاصله ایجاد نماید، بلکه پس از درمان ارتودنسی و بستن این فاصله نیز مجددا موجب ایجاد فاصله خواهد شد.
البته، دلایل بسیار دیگری میتواند منجر به بروز شکاف بین دندانهای جلو شود. باید کودک تحت معاینهی ارتودنتیست قرار گیرد تا ببیند که شکاف بین دندانها در نتیجهی کدام علت بروز یافته است. یکی از علل اصلی، عدم رشد کامل همهی دندانها است به گونهای که همهی فضای موجود را پر کند!
گاهی اوقات فرنوم به وجود مشکل در لثهها یا صاف و مرتب بودن دندانها مربوط است، بویژه زمانی که فرنوم به لثه متصل است، درست در سطحی که دندان رشد میکند. ممکن است شاهد کنار رفتن بافت لثه از روی دندانها باشید یا هنگام حرکت لبها یا زبان درد احساس شود. دندانپزشکها با استفاده از جراحی فرنکتومی فرنوم را برطرف میسازند.
فرنکتومی چیست؟
فرنکتومی به برداشت یا تغییر شکل فرنوم گفته میشود. گاهی اوقات فرنکتومی همراه با درمان ارتودنسی انجام میشود. به ندرت پیش میآید که این جراحی پیش از رشد کامل همهی دندانهای دائمی انجام شود، اما ممکن است علل دیگری وجود داشته باشند که انجام پیش از موعد آن را ضروری میکنند- به عنوان مثال، در صورتی که فرنوم به شکلی متصل باشد که موجب آسیب به لثهها شود یا هنگام حرکت لبها (یا زبان، در مورد فرنوم زبانی) درد ایجاد نماید، یا در حرکت زبان اختلال ایجاد نماید.
برای فردی که هیچ دندانی ندارد هم این جراحی انجام میشود! زیرا فرنوم میتواند در قرار گرفتن کامل و راحت دنچر روی لثهها اختلال ایجاد نماید.
بهترین زمان برای انجام جراحی فرنکتومی لبی
در پاسخ به این سوال که آیا جراحی فرنکتومی باید قبل یا بعد از استفاده از درمان ارتودنسی صورت گیرد، باید گفت هرگز پاسخ مشخصی برای این سوال وجود نداشته است.
تا زمانی که استخوان سالم به اندازهی کافی وجود داشته باشد که برای جابجایی دندانها بتوان از آن کمک گرفت (ارتودنتیست با استفاده از رادیوگرافی با اشعهی ایکس این موضوع را تایید خواهد کرد)، برای جابجایی دندانها و بستن شکاف بین آنها، به ندرت نیاز است جراحی فرنکتومی انجام شود. اما متاسفانه یک فرنوم بسیار ضخیم میتواند فورا پس از برداشتن بریسها، موجب جدا شدن آنها از یکدیگر شود یا از سوی دیگر ممکن است پس از بستن فاصله مشخص شود فرنوم تاثیری روی فاصلهی بین دندانها ندارد و برداشتن آن ضرورتی ندارد. به همین دلیل است که ارتودنتیست پیش از تصمیم گیری، تا پایان درمان صبر میکند.
برخی ارتودنتیستها ترجیح میدهند این جراحی را پس از درمان ارتودنسی انجام دهند زیرا قصد ندارند دندان را درون بافتی حرکت دهند که در حال بهبود است، یا هنوز جراحت دارد. بعلاوه، در صورتی که پس از درمان ارتودنسی و بستن فاصلهی بین دندانها مشخص شود انجام این جراحی ضروری است، زمان زیادی طول نخواهد کشید که ارتودنتیست مجددا فاصلهی بین دندانها را ببندد و پس از آن جراحی فرنکتومی را انجام دهد. در این صورت، حین بهبود بافت، دندانها در بهترین محل خود قرار دارند بافت منطقهی جراحی پس از بهبود جمع میشود و به کنار هم باقی ماندن دندانها کمک میکند. اما اگر پیش از بستن فاصله جراحی انجام شود، بافت دارای اسکار که در نتیجهی جراحی بین دندانها باقی میماند کار بستن فاصله را دشوارتر میسازد و حین درمان ارتودنسی موجب بازگشت دندانها به وضعیت نخست خواهد شد.
در اغلب موارد، سعی ارتودنتیستها بر این است تا با حفظ نتایج درمان با استفاده از ریتینر، تا حد امکان از جراحی پرهیز نمایند زیرا اکثر افراد تمایلی به چنین جراحی ندارند.
از سوی دیگر، در صورتی که فرنوم موجب باز شدن مجدد فاصلهی بین دندانها شود ارتودنتیست میتواند از ریتینر ثابت روی دو دندان جلو استفاده نماید. از این طریق دندانهای جلو ثابت میشوند و به استخوان و لثهها این فرصت داده میشود تا با وضعیت جدید خود تطبیق پیدا کنند و در دراز مدت ار استحکام بیشتری برخوردار باشند