در این نوشته می خوانید:
بسیاری از کودکان برای داشتن دندانهایی صاف ، مرتب و همراستا به درمان ارتودنسی با براکت یا اینویزالاین نیاز دارند. اما در بسیاری از شرایط برای درمان ارتودنسی به وسیله های دیگری مانند وسیع کننده کام نیاز است. وسیع کننده کام تنها یکی از انواع وسیله های ارتودنسی است که در حین درمان ارتودنسی مورد استفاده قرار میگیرد.
وسیع کننده کام چیست؟
وسیع کننده کام یا پالاتال اکسپندر (palatal expander) یک وسیله ارتودنسی است که اختصاصی برای دهان هر بیمار جداگانه ساخته میشود. از این وسیله برای بزرگ کردن فک بالا استفاده میشود. این وسیله ثابت بوده و به کمک حلقههای فلزی به دندانهای آسیاب بزرگ فک بالا وصل میشود. با این حال برخی انواع وسیع کننده فک، ثابت نیستند. از آنجایی که وسیله های غیر ثابت یا متحرک به خصوص در کودکان کارایی کمتری دارند بیشتر از انواع ثابت استفاده میشود.
وسیع کننده کام چگونه عمل میکند؟
همه انواع وسیع کننده کام بدنه ای متشکل از دو نیمه دارند که در وسط (در خط میانی کام) به یکدیگر متصل میشوند. در وسط بدنه وسیع کننده یک پیچ وجود دارد که کلید مخصوص آن به بیمار داده میشود. هر بار که این پیچ با کلید پیچانده میشود دستگاه فعال شده و دو نیمه کام به سمت دور شدن از هم حرکت میکنند.
از آنجایی که هنوز در این سن بین دو نیمه کام فاصله وجود دارد از آن برای بزرگ کردن فک استفاده میشود. بزرگ کردن فک طی چند هفته یا چند ماه انجام شود. این فرایند بسیار کند است و معمولاً هر هفته تنها یک میلیمتر فضا ایجاد میشود. هنگامی که وسیع کننده کام درست عمل میکند از آنجایی که دو نیمه فک را از هم دور میکند، بین دو دندان جلویی فک بالا فاصله ایجاد میشود. در واقع این فاصله نشان دهنده عملکرد درست وسیع کننده بود و کاملاً طبیعی است. پس از این که وسیع کننده کام کار خود را انجام داد و فک به پهنای مورد نظر رسید، دندانها با استفاده از براکت صاف و همراستا میشوند.
وسیع کننده کام چه تاثیری دارد؟
وسیع کننده کام در واقع غضروف و استخوان سقف دهان را میکشد. به این ترتیب در فضای خالی ایجاد شده در وسط کام، استخوان جدید تولید میشود و فک بزرگتر میشود. بزرگ شدن فکها به معنی بزرگ شدن قوس دندانی و فضای بیشتر برای دندانها است. در گذشته به جای این که فک بزرگتر شود، برای ایجاد فضا دندانها کشیده میشدند. اما امروزه کشیدن دندانهای سالم و طبیعی آخرین راه حل ممکن در ارتودنسی است.
فواید استفاده از وسیع کننده کام چیست؟
در بسیاری از موارد از جمله کراس بایت عقب دهان، وسیع کننده کام به اصلاح مشکلات درمانی کمک میکند. فضای ایجاد شده به دندانها امکان میدهد صاف و مرتب در قوس دندانی قرار گیرند. صاف و همراستایی دندانها برای بهینه شدن عملکرد جویدن و صحبت کردن و زیبایی و همچنین حفظ سلامت دهان و دندان لازم است.
یکی دیگر از فواید استفاده از وسیع کننده کام، این است که دندانهایی که فضای کافی برای بیرون زدن ندارند و نهفته شده اند، میتوانند از لثه بیرون بزند. هنگامی که فضای فک کم است، ممکن است مسیر بیرون زدن برخی از دندانها مسدود بوده و در نتیجه این دندانها در زیر لثه نهفته بمانند. هنگامی که فضای فک بزرگتر میشود، مسیر بیرون زدن این دندانها باز میشود.
علاوه بر این هنگامی که قوس دندانی بزرگتر میشود ساختار نیمه پایینی چهره و لبخند متعادلتر و بهتر میشود.
توجه داشته باشید بزرگ کردن فک در سن رشد بسیار آسانتر است. باریک بودن فک در بزرگسالی تنها با عمل جراحی قابل اصلاح است. عدم اصلاح فک میتواند منجر به مشکلاتی در گفتار، جویدن غذا و زیبایی چهره شود.
بزرگ کردن فک برای چه افرادی مناسب است؟
کودکان زیر 16 سال میتوانند از فواید وسیع کننده کام بهره ببرند. معمولاً کودکان بین 9 تا 12 سالگی تمام دندانهای شیری خود را از دست میدهند. هنگامی که تقریباً همه دندانهای دائمی از لثه بیرون میزند (حدود سیزده سالگی) معمولاً فک به اندازه کافی بزرگ نیست بنابراین دندانها در هم فشرده و به هم ریخته میشوند و حتی ممکن است نتوانند بیرون بزنند. در چنین شرایطی است که وسیع کننده مشکلات را حل میکند. توجه داشته باشید در صورتی که سن رشد به پایان رسیده باشد و درز میانی کام بسته شده باشد دیگر بدون عمل جراحی نمیتوان فک را بزرگ کرد.
وسیع کننده کام چه مدت باید استفاده شود؟
مدت زمان استفاده از وسیع کننده کام از فردی تا فرد دیگر تفاوت دارد. از آنجایی که وسیع کننده تنها یک میلیمتر در هفته به فضای فک اضافه میکند، فرآیند آن تدریجی و آهسته است. طول دوره درمان با وسیع کننده کام معمولاً بین 8 تا 12 هفته برآورد میشود. برخی ارتودنتیست ها توصیه میکنند وسیله مدت بیشتری (تا شش ماه) در دهان بماند تا نتایج حاصل شده تثبیت شود. برخی دیگر استفاده از ریتینر را به جای نگهداشتن وسیع کننده توصیه میکنند. در این مدت استخوان فرصت بازسازی داشته و فاصله ایجاد شده بین دو نیمه کام با استخوان پر میشود و به این ترتیب پهنای فک تثبیت میگردد.
آیا استفاده از وسیع کننده کام درد دارد؟
در ابتدا ممکن است احساس ناراحتی داشته باشید چرا که یک وسیله ای در دهان شما قرار داده شده است که به آن عادت ندارید. اما معمولاً دردی احساس نمیشود و یا در صورت وجود بسیار کم خواهد بود. در چند روز اول ممکن است توصیه شود غذاهای نرم مصرف کنید که نیازی به جویدن نداشته باشند مانند ماست، سوپ، فرنی، پوره سیب زمینی، اسموتی و از این قبیل موارد.
تا مدتی که به وسیله جدید در دهان خود عادت کنید ممکن است تولید بزاق بیشتر شده و آب دهانتان زیاد شود. این وضعیت موقتی است و خیلی زود بدن به آن عادت میکند. همچنین ممکن است در ابتدا تلفظ بعضی حروف دشوار شود که ظرف چند روز یاد میگیرید در حالی که وسیع کننده در دهانتان قرار دارد، چگونه صحبت کنید.
هر بار که پیچ وسط وسیع کننده کام را میپیچانید ممکن است کمی فشار در سقف دهان، پشت بینی یا بین چشمها احساس کنید. در صورتی که حساس باشید ممکن است سردرد نیز داشته باشید که با مسکن هایی مانند استامینوفن برطرف میشود. این وضعیت طبیعی بوده و خیلی زود برطرف میشود.
مراقبت و تمیز کردن وسیع کننده کام
مراقبت از این وسیله خیلی ساده است. تنها کافی است همانند همیشه دندانهای خود را مسواک بزنید و همزمان وسیع کننده کام را نیز با مسواک تمیز کنید. هر بار پس از این که چیزی میخورید، به خصوص در صورتی که خوراکی حاوی قند مصرف کرده اید دهان خود را با آب شستوشو دهید. در صورتی که وسیع کننده تان غیر ثابت (متحرک) است باید آن را پیش از مسواک زدن در بیاورید. بهتر است از مصرف غذاهای جویدنی یا چسبناک مانند آدامس و شکلات کشی پرهیز کنید. چرا که این مواد ممکن است به وسیله ارتودنسی بچسبند.