در این نوشته می خوانید:
دستگاه وسیع کننده ی هایرکس که تحت عنوان “وسیع کننده ی سریع کام” (Rapid Palatal Expander) شناخته می شود، یکی از ابزارهای ارتودنسی است که در فاز اول درمان، برای اصلاح کراس بایت کاربرد دارد. کراس بایت عبارت است از رابطه ی غیر طبیعی دندان های هر یک از قوس های دندانی یا رابطه ی غیر طبیعی دندان های یک قوس دندانی نسبت به قوس دندانی مخالف، که در آن رابطه ی طبیعی دندان ها با یکدیگر بر عکس است. یکی دیگر از اهداف استفاده از هایرکس ایجاد فضای کافی برای رشد دندان های دائمی است. وسیع کننده ی هایرکس با جداسازی دو نیمه ی جانبی قسمت استخوانی کام طی یک دوره ی زمانی، به آن (سقف دهان) اجازه می دهد وسیع شود.
وسیع کننده ی کام هایرکس از جنس فلز ضد زنگ و سازگار با بدن است که با سمان دندانپزشکی به دندان های مولر 6 سالگی در فک بالا و گاهی اوقات به دندان های دو پایه ی اول فک بالا متصل می شود. در بیمارانی که سن آنها بیشتر است و هنوز به طور فعال در حال رشد هستند می توان از هایرکس در کنار بریس های کامل استفاده کرد. این ابزار با چرخش جلو به عقب پیچ آن ، هر روز یک دور چرخش، طی 28 روز کار می کند. پس از 28 روز چرخش، وسیع کننده قفل می شود و به مدت 4 ماه در جای خود باقی می ماند. طی این دوره ی استراحت استخوان کام رشد می کند. در پایان 4 ماه، ابزار برداشته خواهد شد و یکی از انواع ابزارهای فضا نگهدار تجویز خواهد شد.
مراحل آماده سازی و قرار دادن هایرکس در دهان بیمار
کار گذاشتن وسیع کننده ی هایرکس سه هفته زمان می برد که به صورت یک هفته در میان خواهد بود. هر یک از جلسات حدود 45 دقیقه زمان می برد و می تواند هر زمانی در طول روز باشد. در زیر به بیان جزئیات کارهایی خواهیم پرداخت که در هر یک از جلسات انجام خواهند شد.
1. سوابق ارتودنسی
سوابق ارتودنسی شامل تصاویر رادیوگرافی با اشعه ی ایکس و نیز تصاویر معمولی از چهره، دندان ها و فک بیمار است. بعلاوه سپراتور (جدا کننده) بین دندان های مولر عقب قرار می گیرد تا یک هفته بعد فضای کافی برای قرار دادن بندها ایجاد شده باشد.
2. قرار دادن بندها برای وسیع کننده ی هایرکس
در این جلسه بندها به دور دندان های مولر عقب دهان قرار می گیرند. به محض قرار گفتن بندها، از دندان ها و فک قالب گرفته می شود. بندها برداشته می شوند و مجددا سپراتورها در جای نخست قرار داده خواهند شد. طی یک هفته ی بعد، آزمایشگاه دندانپزشکی با استفاده از این قالب و بندها وسیع کننده ی هایرکس را آماده خواهد کرد.
3. بستن وسیع کننده ی هایرکس
در این جلسه وسیع کننده ی هایرکس به دندان های مولر عقب دهان بسته خواهد شد. پس از قرار گرفتن وسیع کننده در جای خود، به بیمار و والدین وی دستورالعمل های لازم برای مراقبت از وسیع کننده ی هایرکس ارائه خواهند شد. مهم است که در این جلسه یکی از والدین بیمار همراه او باشد تا نکات مراقبتی هایرکس را یاد بگیرد و طی دوره ی درمان به او کمک کند.
بسته به طرح درمان ارتودنسی، هایرکس به مدت تقریبا سه و نیم تا پنج ماه در جای خود باقی خواهد ماند.
دستورالعمل هایی که به بیمار و والدین ارائه می شوند
- با استفاده از کلیدی که در اختیار شما قرار می گیرد، پیچ ابزار را هر روز یک دور از عقب به جلو بچرخانید (مگر آنکه دستور العمل ارتودنتیست شما به شکل دیگری باشد). دقت کنید هرگز آن را به صورت برعکس نچرخانید زیرا ابزار بی اثر خواهد شد. پیشنهاد می شود کار چرخاندن پیچ ها را درست پیش از رفتن به رختخواب انجام دهید، زیرا دندان ها بیشترین جابجایی را درست پس از فعال شدن ابزار دارند.
- در طول مدت زمانی که بیمار از ابزار استفاده می کند ممکن است گاهی اوقات در دندان ها حساسیت ایجاد شود. این کاملا طبیعی است زیرا وظیفه ی ابزار جابجایی دندان ها و افزایش عرض کام است. می توانید برای کاهش درد و ناراحتی از داروهای مسکنی استفاده کنید که نیاز به تجویز پزشک ندارند. اگر بیمار درد شدید داشته باشد، باید با ارتودنتیست خود تماس بگیرد.
- در ابتدای مراحل درمان، با برخورد و سایش بندهای هایرکس به قسمت داخلی گونه ممکن است زخم ایجاد شود. با استفاده از پراکسیل (Peroxyl) یا محلول آب ولرم و نمک، سه مرتبه در روز دهان خود را شستشو دهید. می توانید روی براکت هایی که درد و زخم ایجاد می کنند موم ارتودنسی قرار دهید. در نهایت روی زخم پینه خواهد بست و بهبود خواهد یافت.
- اغلب، بیماران در “بایت” خود احساس متفاوتی خواهند داشت. این احساس کاملا طبیعی است و به محض به پایان رسیدن مراحل درمان و وسیع شدن کام به اندازه ی کافی، بیمار به شرایط جدید بایت خود عادت خواهد کرد.
- از پاکیزگی و تمیز بودن وسیع کننده ی خود اطمینان حاصل کنید. مسواک زدن و کشیدن نخ دندان اطراف دندان های مولری که ابزار به آنها متصل شده است از اهمیت زیادی برخوردار است! توصیه می شود برای کمک به تمیز کردن ابزار از یک واتر پیک (واتر جت) استفاده کنید. در صورتی که در نتیجه ی عدم رعایت بهداشت، با ورم بافت لثه ها در اطراف ابزار مواجه شدید، با ارتودنتیست خود تماس بگیرید.
- در صورت شل شدن ابزار، که معمولا ناشی از شکسته شدن بندها است، فورا به ارتودنتیست مراجعه کنید و تا آن زمان از پیچاندن پیچ آن خودداری کنید.
- اگر پس از چرخاندن پیچ ابزار، هیچ فشار و تنگی در دهان خود احساس نکردید، از ادامه ی کار خودداری کنید و برای چکاپ ابزار به ارتودنتیست مراجعه کنید.
طی دوره ی درمان با وسیع کننده ی هایرکس از خوردن چه غذاهایی باید پرهیز نمود؟
- غذاهای خشک و سفت مانند: چوب شورهای سفت، انواع مغزها، آبنبات های سفت و یخ.
- غذاهای چسبناک مانند: آدامس، پاستیل، کارامل، ژله، شیرین بیان، میوه های خشک، تافی و غیره.
- ذرت بو داده! معمولا ذرات ذرت بو داده لای ابزار و کام (سقف دهان) یا زیر لثه ها در بخش بندهای دندان های مولر گیر می کنند. این می تواند موجب درد و ناراحتی و التهاب بافت های لثه شود. خارج کردن آنها با مسواک زدن و کشیدن نخ دندان دشوار است.