در این نوشته می خوانید:
- 0.1 دستگاههای ارتودنسی (Appliance)
- 0.2 سیم ارتودنسی (Archwire)
- 0.3 بند ارتودنسی (Band)
- 0.4 باندینگ ارتودنسی (Bonding)
- 0.5 براکت ارتودنسی (Bracket)
- 0.6 دندان قروچه (Bruxism)
- 0.7 کراس بایت (Crossbite)
- 0.8 شلوغی یا ازدحام دندانها (Crowding)
- 0.9 دی بند (Deband)
- 0.10 دیپ بایت (Deep bite)
- 0.11 فاصله بین دندانی (Diastema)
- 0.12 درمان ارتودنسی اولیه (Early orthodontic treatment)
- 0.13 الاستیک ارتودنسی (Elastics)
- 0.14 کشیدن دندان (Extraction)
- 0.15 فیس ماسک (Facemask)
- 0.16 ارتودنسی ثابت (Fixed Appliance)
- 0.17 فرنکتومی (Frenectomy)
- 0.18 ارتودنسی فانکشنال(Functional Appliance)
- 0.19 عادت درمانی (Habit therapy)
- 0.20 نگهدارنده هاولی (Hawley)
- 0.21 هدگیر ارتودنسی (Headgear)
- 0.22 دستگاه هربست (Herbst)
- 0.23 دندان نهفته (Impacted tooth)
- 0.24 ایمپرشن (Impression)
- 0.25 ارتودنسی اینترسپتیو (Interceptive orthodontic treatment)
- 0.26 رادیوگرافی سفالومتری جانبی (Lateral cephalometric radiograph)
- 0.27 فضای لی وی (Leeway space)
- 0.28 قوس نگهدارنده لینگوال (Lingual holding arch)
- 0.29 مال اکلوژن (Malocclusion)
- 0.30 دوره دندانی مختلط (Mixed dentition)
- 0.31 گارد دهان (Mouthguard)
- 0.32 او-رینگ (O-ring)
- 0.33 اپن بایت (Openbite)
- 0.34 متخصص ارتودنسی (Orthodontist)
- 0.35 جراحی ارتوگناتیک (Orthognathic surgery)
- 0.36 اوربایت (Overbite)
- 0.37 اورجت (Overjet)
- 0.38 رادیوگرافی پانورامیک (Panoramic radiograph)
- 0.39 پالاتال اکسپندر(Rapid Palatal Expansion)
- 0.40 ارتودنسی متحرک (Removable Appliance)
- 0.41 ریتینر (Retainer)
- 0.42 سپراتور (Separator)
- 0.43 فضا نگهدار (Space maintenance)
- 0.44 مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ)
- 0.45 آندربایت (Underbite)
- 1 کلام آخر
در این صفحه سعی کردهایم تا اصطلاحات و عبارات رایج در حوزه ارتودنسی را جمعآوری کنیم تا هر زمان دراینخصوص و در زمان مراجعه به متخصص ارتودنسی سؤالی داشتید، با مراجعه به این صفحه، برای مشکل و پرسشتان پاسخ مناسب را بیابید. پس توصیه میکنیم چنانچه قصد دارید به ارتودنسی مراجعه کنید و یا اینکه در حال گذراندن دوره درمان هستید، این صفحه را ببینید.
دستگاههای ارتودنسی (Appliance)
اپلاینس در واقع هرگونه وسیلهای است که از آن برای تغییر موقعیت دندانها یا فک استفاده میشود و یا بهنوعی روی رشد فک و دندان تأثیر میگذارد. با این تعریف، ما یک نوع دستگاههای ارتودنسی نداریم و باید هر یک را بشناسیم.
سیم ارتودنسی (Archwire)
آرک وایر یا سیم ارتودنسی یک آلیاژ فلزی خاص U شکل است که از آن برای کمک به صاف کردن دندان و یا حرکتدادن مناسب دندان بهصورت سفارشی و قوس فکی استفاده میشود. این سیمها به براکتهای ارتودنسی متصل میشود تا حرکت دندان را هدایت کند.
بند ارتودنسی (Band)
بند یا باند یک نوع براکت مخصوص دندانهای عقبی است که برای ارتودنسی دندانهای آسیاب (دندانهای مولر) استفاده میشود و به دور دندانهای عقب پیچیده میشود.
باندینگ ارتودنسی (Bonding)
باندینگ، فرآیندی است که در آن براکت توسط چسب ارتودنسی به دندان میچسبد.
براکت ارتودنسی (Bracket)
قطعهای کوچک پلاک مانند از فلز یا سرامیک که روی دندان چسبانده میشود. براکتها همچون “لنگر” عمل کرده و ین امکان را فراهم میکند تا حرکت هر دندان را جداگانه کنترل کنیم. سیم ارتودنسی از بین این براکت عبور میکند.
دندان قروچه (Bruxism)
براکسیسم در واقع به هم سابیده شدن دندانها در خواب است که میتواند خود یا ناخودآگاه باشد.
کراس بایت (Crossbite)
نوعی ناهماهنگی، ناموزونی یا رابطه غیرعادی یک یا چند دندان با دندانهای روبرویی است که در آن دندان فک فوقانی، در پشت، یا جلویِ دندان فک پایینی قرار میگیرند.
شلوغی یا ازدحام دندانها (Crowding)
کروادینگ یا شلوغی دندانی نوعی بد ترازی دندانی است که ناشی از عدم وجود فضای کافی در قوس فکی است. علت پیدایش آن به این خاطر است که یا فک کوچک است یا دندان ها بزرگتر هستند. بعضا هم این مشکل ریشه در عوامل وراثتی دارد.
دی بند (Deband)
بند برداری یا همان برداشتن براکتهای باند یا متصل شده به سطح جلویی یا پشتی دندان ها است. این دی باند کردن، بعد از اتمام ارتودنسی ثابت آخرین مرحله از مراحل ارتودنسی دندان است.
دیپ بایت (Deep bite)
دیپ بایت، بایت عمیق یا نوعی اوربایت شدید است. دیپ بایت به حالتی اطلاق میشود که در آن فک بالا بیش از حد از فک پایین جلو باشد. سایر اصطلاحات ارتودنسی مرتبط با این اصطلاح؛ کوچکی فک پایین، عقب بودن فک پایین یا جلو بودن فک بالا و جلو زدگی فک بالا است.
فاصله بین دندانی (Diastema)
دیاستما در واقع وجود فاصله بیش از نیم میلیمتر بین دو دندان مجاور است.
درمان ارتودنسی اولیه (Early orthodontic treatment)
در این درمان که نوعی ارتودنسی پیشگیری نیز محسوب میشود، دندانهای شیری هنوز کاملاً نریختهاند و دندانهای دائمی نیز به طور کامل درنیامدهاند. به این درمان، «مرحله اول ارتودنسی دومرحلهای» نیز گفته میشود.
الاستیک ارتودنسی (Elastics)
رابربند یا الاستیک ارتودنسی برای کمک به حرکت دندان ها در جهات خاص است و به قلابهای روی براکتها یا سیم قوسدار ارتودنسی متصل میشوند.
کشیدن دندان (Extraction)
استخراج یا کشیدن دندان برای ارتودنسی، یکی از مهمترین بخشهای درمان است. مثلاً زمانی که دندان عقل نهفته وجود داشته باشد. همچنین به دلیل وجود فضای ناکافی برای حرکت دندانی، یک یا چند دندان کشیده میشوند.
فیس ماسک (Facemask)
وسیلهای برای کمک به حرکت دندانهای فوقانی و یا فک به جلو است و اغلب در صورت وجود کراس بایت قدامی استفاده میشود.
ارتودنسی ثابت (Fixed Appliance)
ارتودنسی ثابت، به دستگاههایی گفته میشود که از آنها برای اصلاح نامنظمیهای دندانها استفاده میشود و از ابتدا تا آخرِ درمان، روی دندان ها متصل است. این دستگاهها فقط توسط دکتر متخصص ارتودنسی تنظیم میشوند.
فرنکتومی (Frenectomy)
اصطلاح فرنوم یک زائده طبیعی بین لب بالایی و بافت لثه است که با بالابردن لب بالایی در آینه قابلمشاهده است. گاهی این زائده بهقدری بزرگ است که منجر به ایجاد فاصله بین دو دندان جلویی در فک بالا میشود. به برداشتن این زائده، فرنکتومی گویند.
ارتودنسی فانکشنال(Functional Appliance)
به دستگاههای ارتودنسی ثابت یا متحرکی که از عملکرد عضلانی خود بیمار برای ایجاد حرکت دندان یا فک استفاده میشود، ارتودنسی فانکشنال میگویند. از این روش اغلب برای اصلاح رشد فک پایین بیشتر استفاده میشود.
عادت درمانی (Habit therapy)
روشهای درمانی هستند که برای جلوگیری از عادات بالقوه آسیبزننده (همچون مکیدن انگشت شست یا انگشت پا یا بیرون آوردن زبان) طراحی شده است. در این شیوه درمانی، بعضا بینظمی دندان ها را که به دلیل عادتهای ناپسند ایجاد شده است را اصلاح میکند.
نگهدارنده هاولی (Hawley)
یک نگهدارنده متحرک ارتودنسی است که به آن ریتینر هم میگویند و پس از اتمام دوره درمان برای تثبیت دندان در موقعیتهای جدید استفاده میشود. جنس این نگهدارنده از پلاستیک اکریلیک و فلز است و میتوان حرکت جزئی دندان را با این نگهدارندهها انجام داد.
هدگیر ارتودنسی (Headgear)
وسیلهای است که با اتصال به بریس، گردن یا پشت سر باعث حرکت دندانهای بالایی و یا فک بالا به عقب (پشت) میشود و یا مانع حرکت آنها به جلو میشود.
دستگاه هربست (Herbst)
این دستگاه نوعی وسیله کاربردی در ارتودنسی فانکشنال ثابت است و وسیلهای مهم برای ارتودنسی (ثابت یا متحرک) است. از آن برای تحکیم رشد فک پایین استفاده میشود و به حالت جلوی فک پایین درمیآید.
دندان نهفته (Impacted tooth)
دندانی است که یا هنوز از لثه بیرون نیامده و یا بهصورت نصفه و نیمه درآمده باشد (رخنمون کرده باشد). علت این عارضه ممکن است بهاینعلت باشد که بهخاطر کوچکی فک، دندان ها فضای کافی برای بیرون آمدن ندارند. دندانهای نیش و عقل بیشتر دچار نهفتگی میشوند.
ایمپرشن (Impression)
قالبگیری از دندان یا قوس دندانی را میگویند. از ایمپرشن برای تشخیص مشکلات ارتودنسی و ساخت وسایل خاص استفاده میشود. با قراردادن یک ترکیب الاستیکی (آلژینات) در یک قالب فلزی یا پلاستیکی و سپس قراردادن پلاک در اطراف دندان تا زمان سفت شدن ترکیب انجام میشود. وقتی که قالب از دهان برداشته شد با گچ پر میشود تا یک کپی و تصویر سهبعدی از دندان ها یا قوس فکی به دست بیاید.
ارتودنسی اینترسپتیو (Interceptive orthodontic treatment)
این درمان قبل از رویش دندانهای دائمی کودکان شروع میشود و وقتی است که بیمار هنوز دندانهای شیری یا اولیه دارد. به آن، درمان ارتودنسی زودرس نیز گفته میشود.
رادیوگرافی سفالومتری جانبی (Lateral cephalometric radiograph)
عکسبرداری با اشعه ایکس برای تشخیص مشکلات ارتودنسی. نوعی رادیوگرافی از بخش کناری یا طرفی صورت و جمجمه است تا روابط دندان ها با فکها و فکها با جمجمه اندازهگیری شود.
فضای لی وی (Leeway space)
در حقیقت اختلاف بین عرض سه دندان اولیه خلفی (دندان نیش و دو دندان مولر) و جانشینان دائمی آنها (دندان نیش و دو دندان پره مولر) است. با حفظ این فاصله و فضا، میتوان از آن برای کاهش مشکل شلوغی دندان قدامی استفاده کرد.
قوس نگهدارنده لینگوال (Lingual holding arch)
یک وسیله ارتودنسی ثابت بوده و شامل سیمی در راستای پشت دندانهای پایینی است که به دندانهای آسیاب پایینی متصل میشود. برای حفظ فضا در طول انتقال دندانی (از دندان شیری به دندان دائمی) استفاده میشود.
مال اکلوژن (Malocclusion)
قرارگرفتن غیرعادی و غیرنرمال فکی یا انحراف بین فک (مندیبول: فک پایین، ماگزیلا: فک بالا) و دندانهای بالا و پایین حین بستن دهان را میگویند.
دوره دندانی مختلط (Mixed dentition)
مرحله رشد و نموی که طی آن هم دندانهای شیری و هم دائمی به طور همزمان در دهان وجود دارند و از حدود 6 سالگی تا 12 سالگی را دربرمیگیرد.
گارد دهان (Mouthguard)
وسیله متحرک پلاستیکی که دندان ها را در هنگام ورزشهای تماسی (بوکس، جودو و…) بهمنظور محافظت از دندانها و حمایت از ساختارهای فک میپوشاند.
او-رینگ (O-ring)
یک الاستیک گرد که سیم ارتودنسی گذرانده از داخل شکاف براکت را محکم میکند. او-رینگ یا حلقه میتواند شفاف یا رنگی باشد.
اپن بایت (Openbite)
نوعی مشکل مال اکلوژن بدشکل فکی است که در آن دندان جلویی فک بالایی و دندان جلویی فک پایینی حین بستهشدن دهان به هم نمیرسند.
متخصص ارتودنسی (Orthodontist)
به دندانپزشک متخصصی که بعد از دوره عمومی دندانپزشکی، دستکم 2 سال در دانشکده دندانپزشکی، آموزشهای تئوری و عملی روابط بین فکی، صورت و دندان ها را آموزشدیده است. متخصص ارتودنسی در حرکت دندانی و رشد و نمو دندانی و ساختارهای صورت مهارت دارد.
جراحی ارتوگناتیک (Orthognathic surgery)
نوعی جراحی فک برای اصطلاح نامنظمی و ناهماهنگی بین فکی که توسط جراح دهان و معمولاً همراه با درمان ارتودنسی دندان انجام میشود.
اوربایت (Overbite)
به جلو زدگی فک بالا، بزرگ بودن آن نسبت به فک پایین، یا عقبرفتگی فک پایین میگویند.
اورجت (Overjet)
بیرونزدگی افقی دندانهای جلویی فک بالایی از دندانهای جلویی فک پایین اورجت گویند.
رادیوگرافی پانورامیک (Panoramic radiograph)
عکسبرداری ویژه از فکهای بالا و پایین، دندان ها و ساختارهای اطراف آن به جهت تشخیص مشکلات ارتودنسی را گویند.
پالاتال اکسپندر(Rapid Palatal Expansion)
یا وسیع کننده کام روشی است که در آن با استفاده از دستگاهی ثابت، وسعت و اندازه فک بالا یا پایین بیشتر میشود. برای اصلاح «کراس بایت خلفی» استفاده شده و میتواند باند شود یا به دندان بپیوندد.
ارتودنسی متحرک (Removable Appliance)
به دستگاههای ارتودنسی که به طور دائمی و تا پایان دوره درمان به دندان ها متصل نیست و از دهان قابل جداشدن است. نگهدارندهها، الاینرها و سایر پلاکهای ارتودنسی در این دسته قرار میگیرند.
ریتینر (Retainer)
وسیلهای برای دوره پس از درمان ارتودنسی و برای حفظ موقعیت دندانهای صاف شده است و میتواند ثابت یا قابل حرکت باشد.
سپراتور (Separator)
یا جداکننده، الاستیکهای کوچکیاند که بین دندانهای پشتی قرار گرفته و باعث ایجاد فاصله برای ایجاد نوارهای بین دندانی میشوند.
فضا نگهدار (Space maintenance)
وسیلهای که در افتادن زودرس دندان شیری، بهمنظور جلوگیری از بستهشدن فضا قبل از رویش دندان دائمی بهجای آن کار گذاشته میشود. نیز برای حفظ فضای آزاد از آن استفاده میشود.
مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ)
یکی از دو مفصل جفت شده بین فک پایین و جمجمه است و درست در جلوی گوش قرار دارد.
آندربایت (Underbite)
عقب بودن فک پایین نسبت به فک بالا را گویند.
کلام آخر
هر زمان در دوره درمان ارتودنسی از متخصص خود اصطلاحی را شنیدید که برای شما ناآشنا بود و یا یادتان رفته بود، به این صفحه مراجعه کنید. جهت مشاوره رایگان و بررسی وضعیت نظم دندانی خود با ما تماس بگیرید. در صورت بروز هرگونه پرسشی دراینخصوص میتوانید به کلینیک درمانی خانم دکتر سمیعی زاده، متخصصی ارتودنسی در قزوین مراجعه کنید و از راهنماییهای ایشان بهره بگیرید.
منبع: اینترنت
تهیه، بازنویسی و سئو: تیم سئوی سایت (کلاغ قرمز)