در این نوشته می خوانید:
پیشرفت هایی که طی چند سال اخیر در درمان ارتودنسی صورت گرفته است برای افرادی که از مشکلات متعدد دندانی رنج می برند فرصت های جدیدی فراهم آورده است تا لبخند سالم و زیبایی داشته باشند. ارتودنتیست ها، که برای اصلاح دندان های کج با استفاده از براکت ها، ابزارها یا اینویزیلاین های ارتودنسی شهرت دارند، می توانند یکی از شایع ترین و دردسر آفرین ترین مشکلات دندانی یا همان اختلالات فکی- گیجگاهی (TMJ) را درمان کنند.
اختلال فکی- گیجگاهی TMJ چیست؟
اختلال فکی- گیجگاهی نوعی اختلال مفاصل فک است که باعث اختلال در عملکرد فک ها و چگونگی قرار گیری بایت در افرادی می شود که از اختلالات دندانی رنج می برند. استخوان مندیبل (فک پایین) به گونه ای طراحی شده است که هم می لغزد و هم می چرخد تا بسیاری از حرکات لازم برای جویدن و حرف زدن را انجام دهد. این اختلال می تواند روی مفاصل گیجگاهی مندیبل، اعصاب صورت، و ماهیچه های فک تأثیر بگذارد. درد مفاصل فکی- گیجگاهی می تواند با چرخاندن فک، باز و بسته کردن دهان، یا در نتیجه حرکات فک به کناره ها بوجود بیاید.
این شرایط می تواند به مرور زمان و با آسیب دیدن یا کشیده شدن ماهیچه ها و رباط هایی بوجود بیاید که مفصل فکی- گیجگاهی را نگه می دارند، یا حرکت فک پایین خارج از مسیر صاف خود. همه اینها در صورت حوادث تروماتیک می توانند به صورت ناگهانی نیز اتفاق بیفتند که در این صورت فک ناگهان از مسیر خود خارج می شود و روی عملکرد جویدن و غذا خوردن تأثیر سوء می گذارد.
علل بروز اختلالات فکی- گیجگاهی
هنوز چیز زیادی راجع به علل بروز این شرایط مشخص نشده است اما آنچه کاملاً مشخص است این است که برخی رفتارهای خاص می توانند عامل بروز آنها شوند. علل اختلالات فکی- گیجگاهی می توانند از دندان قروچه، قفل شدن فک، و سبک زندگی پر استرس گرفته، تا ساییدگی استخوان و مفاصل فک در نتیجه بالا رفتن سن باشد. عوامل دیگر عبارتند از حرکت زیاد رباط ها، آرتروز، و پیچیدگی استخوان خاجی جمجمه. مهم ترین آنها دندان قروچه است که فشار زیادی به مفاصلی وارد می کند که موجب وخیم تر شدن وضعیت مفاصلی می شود که قبلاً ملتهب شده اند.
علائم و نشانه های اختلالات فکی- گیجگاهی
برخی علائم و نشانه های اختلالات فکی- گیجگاهی عبارتند از:
- سر دردها و گردن دردهای مکرر
- درد گوش و ناحیه اطراف آن، و احساس صدای زنگ در گوش
- درد شدید فک، که صبح ها و شب ها بیشتر می شود، و قفل شدگی فک ها
- درد فک هنگام خمیازه کشیدن، جویدن یا گاز زدن غذا
- صدای کلیک هنگام باز و بسته کردن دهان
- درد و سوزش ماهیچه های فک
- حساسیت دندان ها
- دشواری در باز و بسته کردن دهان
- ناراحتی و درد صورت
- محدود شدن حرکات فک
- ساییدگی بیش از حد دندان ها
- دردهای عصبی و آسیب های بوجود آمده در نتیجه کج بودن فک ها
در صورتی که این مشکل بدون درمان باقی بماند می تواند به صورت دائمی درآید. در حالی که اکثر علائم و نشانه های عموماً خفیف تا متوسط هستند، اما برخی علائم خاص مانند محدودیت حرکات فک می تواند منجر به بروز مشکلات جدی برای سلامت، از جمله ناتوانی در جویدن درست غذاها، می شود که می تواند سوء تغذیه را در پی داشته باشد.
جویدن درست و مؤثر غذاها به در هم شکستن ویتامین ها، مواد معدنی، و پروتئین های ضروری برای داشتن بهترین تغذیه کمک می کند. اختلالات فکی- گیجگاهی می توانند منجر به بروز مشکلات در خواب، در نتیجه درد بسیار زیاد در فک نیز شوند. به نظر می رسد که این علائم در طول شب، بواسطه ناتوانی ماهیچه ها و مفاصل در استراحت کردن، رو به وخامت می روند. کج بودن فک ها می تواند منجر به بروز دیگر مشکلات برای خواب شود از جمله افرادی که از آپنه خواب رنج می برند.
گزینه های درمان با ارتودنسی
گزینه های درمان متعددی برای درمان اختلالات فکی- گیجگاهی با کمک ارتودنسی وجود دارد که غیز تهاجمی هستند. درمان تا حدود زیادی به وضعیت فردی بستگی دارد، از جمله سلامت عمومی بیمار، سوابق پزشکی، مقاومت در برابر داروها و ابزارهای دهانی، و مقدار اختلالات.
برخی از رایج ترین درمان هایی که برای اختلالات فکی- گیجگاهی وجود دارند عبارتند از استراحت دادن به مفاصل فک، تکنیک های کنترل و مدیریت استرس برای کاهش ایجاد صدای کلیک در فک، استفاده از داروهای مسکن، ورزش های دهان، کمپرس های داغ و سرد، و استفاده از ابزارهای ارتوپدیک مانند محافظ های دندان برای کاهش تأثیرات ساییدن دندان ها روی یکدیگر. به محضی که درد تسکین پیدا کند، درمان ارتودنتیک می تواند دنبال شود تا به دوام و عملکرد طولانی مدت کمک کند.
بیشترین تمرکز ارتودنتیست روی درمان با اسپلینت به عنوان درمان محافظه کارانه ای است که همیشه ترجیح داده می شود. به این معنا که، ارتودنتیست اسپلینت های مفصل فکی- گیجگاهی را می سازد که بار را از روی مفاصل فک بر می دارند، در نتیجه، دردی که در نتیجه فشردگی بیش از حد مفاصل فکی- گیجگاهی بوجود می آید را کاهش می دهد. اسپلینت ها باید به صورت تمام وقت استفاده شوند.
استفاده از نایت گارد (محافظ دندان شبانه) که هنگام خواب دندان ها را از یکدیگر دور نگه می دارد و مانع ساییده شدن آنها روی یکدیگر می شود. نایت گارد برای کاهش فشاری استفاده می شود که روی مفاصل گیجگاهی مندیبل وارد می شود، زیرا به مفاصل اجازه می دهد به عقب و به جای نخست خود بلغزد؛ در نتیجه از تأثیری که روی مفاصل گذاشته می شود کاسته می شود.
استفاده از براکت های ارتودنسی برای اصلاح بایت نیز توصیه می شود. این درمان بهترین راهکار است زیرا می توانند احتلالات فکی- گیجگاهی که در نتیجه مشکلات بایت بوجود می آیند را درمان کنند.