شکاف کام یا شکاف لب به عنوان یک شکاف یا بازشدگی در لب بالا، سقف دهان و یا هر دو مورد تعریف می‌شود. در این حالت هنگامی که ساختار صورت در یک جنین در حال تشکیل است، عملاً بافت صورت به شکل درستی به هم متصل نمی‌شود و باعث ایجاد یک شکاف یا بازشدگی در دهان آنها می‌شود. این دو پدیده یکی از شایعترین مسائل زایمان محسوب می‌شود که نسبت به همدیگر متفاوت هستند و در دسته‌های جداگانه رخ می‌دهند، اما در بسیاری از موارد، شرایط ژنتیکی و ارثی عامل اصلی این مشکل شناخته می‌شود.

 داشتن یک نوزاد متولد شده با شکاف لب یا شکاف کام ممکن است ناراحت کننده باشد، اما جالب است بدانید که این شکافتگی‌ها قابل اصلاح و درمان هستند. در اکثر نوزادان، یک سری درمان توسط متخصص ارتودنسی می‌تواند به بازیابی شرایط عادی و نرمال کام و لب کمک کرده و ظاهر فرد نسبت به حالت شکافتگی نرمال‌تر و طبیعی‌تر می‌شود.

شکاف کام و لب (لب شکری) در کودکان

علائم شکاف لب و شکاف کام

 معمولاً باز شدگی یا شکاف لب یا کام بلافاصله در هنگام تولد قابل شناسایی است و معمولاً با مشخصات ظاهری زیر امکان تشخیص آنها وجود دارد:

• یک شکاف در لب یا سقف دهان (کام) که می‌تواند یک طرف یا هر دو طرف صورت را تحت تأثیر قرار دهد؛
• یک شکاف که می‌تواند به‌عنوان یک ایراد کوچک و شکستگی در لب ظاهر شود یا امکان شناخت آن از طریق لثه‌های بالا و یا بینی فراهم باشد؛
• شکافتگی بسیار کم در کام دهان که تأثیر چندانی بر ظاهر فرد نمی‌گذارد.

 در موارد کمتر شایع، شکافتگی تنها در عضلات کام و لایه های زیرین رخ می‌دهد که در پشت کام قرار دارد و مشاهده آن چندان میسر نیست. این نوع شکافتگی اغلب در هنگام تولد جلب توجه نمیکند و ممکن است تا زمانی که علائم ظاهری آن ایجاد نشود، تشخیص داده نشود. وجود علائم و نشانه‌های شکاف کام شامل موارد زیر می‌باشد:

• مشکل در تغذیه و غذا خوردن؛
• مشکل در بلعیدن؛ که حتی ممکن است با انتقال مایعات و مواد غذایی به داخل بینی خود را نشان دهد؛
• پیچیدگی صدا در بینی و کاهش کیفیت آن
• عفونت مزمن در گوش

 چه زمانی برای ملاقات با یک متخصص مناسب است؟

 شکاف لب و شکاف کام معمولاً در هنگام تولد قابل تشخیص هستند و دکتر شما ممکن است همزمان با تولد، روند مراقبت و درمان را آغاز کند. اگر کودک شما نشانه‌ها و علائمی از شکاف کام پنهان رو دارد، لازم است که با دندانپزشک متخصص کودک خود ملاقات داشته باشید و شرایط کودک خود را به آنها اطلاع دهید.

 دلایل ایجاد لب شکری در کودکان

شکاف لب و شکاف کام زمانی رخ می‌دهد که بافت و اعضای صورت و دهان کودک در دوران جنینی به شکل مناسب و صحیح شکل نگرفته باشد. به طور معمول، بافت‌هایی که لب و کام را تشکیل می‌دهند، در ماه‌های دوم و سوم بارداری با هم ترکیب می‌شوند. اما نوزادانی که به این دو پدیده مبتلا هستند، همجوشی بافت صورت در آنها هرگز اتفاق نمی‌افتد و یا تنها به صورت جزئی رخ می‌دهد که در نهایت بخشی از صورت آنها باز می‌شود.

محققان بر این باورند که در اکثر موارد،  شکاف کام و شکاف لب به دلیل عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد می‌شود و در بسیاری از نوزادان نیز علت قطعی این مشکل کشف نشده است. مادر یا پدر می‌تواند به عنوان عامل اصلی در شل شدن بافت‌ها و ایجاد عوامل ژنتیکی برای این دو نوع شکافتگی در صورت باشند که یکی از آنها به عنوان اصلی انتقال این مسئله شناخته شوند. در برخی موارد، نوزادان تنها یک ژن را به ارث می‌برند که باعث می‌شود که شکافتگی آنها بسیار بیشتر باشد. در نهایت ممکن است که محیط اطراف نیز بر ایجاد شکاف لب و شکاف کام تأثیرگذار باشد.

شکاف کام و لب (لب شکری) در کودکان

عوامل موثر برای ایجاد شکاف لب و شکاف کام

 چندین عامل مهم ممکن است احتمال ایجاد شکاف لب و شکاف کام را افزایش دهند؛ از جمله:

• سابقه خانوادگی: والدینی که در سابقه خانوادگی خود مواردی مانند شکاف لب یا شکاف کام راتجربه داشته‌اند، به احتمال بیشتری در معرض تولد یک نوزاد با شکافتگی قرار دارند؛
• نژاد: در تحقیقات صورت گرفته در ایآلات متحده، گزارش شده است که شکافتگی صورت در بین بومیان آمریکایی بسیار رایج‌تر از مهاجران آفریقایی – آمریکایی است.
• جنسیت: شاید جالب باشد بدانید که مردان نسبت به زنان بیشتر از دو برابر در معرض شکافتگی صورت قرار دارند. البته شکاف کام بدون شکاف لب بیشتر در زنان شایع است.
• قرار گرفتن در معرض مواد خاص در دوران بارداری: شکاف لب و شکاف کام ممکن است در زنان بارداری که سیگار می‌کشند، الکل مصرف می‌کنند، یا در دوران بارداری خود به مصرف برخی داروهای خاص روی می‌آورند، بیشتر باشد.
• داشتن دیابت: برخی از شواهد نشان می‌دهد که زنان مبتلا به دیابت قبل از بارداری می‌توانند خطر ابتلای کودک یا جنین خود را به شکاف لب با یا بدون شکاف کام افزایش دهند.
• چاق شدن در دوران بارداری: شواهد موجود نشان می‌دهد که نوزادان متولد شده از زنان چاق بیشتر در معرض مبتلا به شکافتگی لب و کام هستند.

 عوارض جانبی

کودکان مبتلا به شکاف لب همراه یا بدون شکاف کام، با توجه به شدت و نوع آنها ممکن است با چالش‌های مختلفی مواجه شوند:

• مشکل در تغذیه: یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌هایی که برای خانواده‌ها پس از تولد به وجود می‌آیند، تغذیه نوزاد است. در حالی که بیشتر نوزادان دارای شکافتگی لب می‌توانند با شیر مادر تغذیه شوند، این مسئله در مورد کودکان مبتلا به شکافتگی کام حادتر بوده و مسئله ساز می‌شود.
• عفونت گوش و کاهش شنوایی: کودکان مبتلا به شکاف کام به طور ویژه در معرض از دست دادن مایع گوش و شنوایی خود هستند.
• مشکلات دندانپزشکی: اگر شکافتگی‌های صورت به سمت لثه بالا افزایش یابد، در نهایت ممکن است دندان‌ها را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
• مشکل در حرف زدن: از آنجایی که کام برای شکل دادن صوت اهمیت بسیاری دارد، شکافتگی کام می‌تواند به مشکل در صحبت کردن منجر شود.
• چالش‌های مقابله با یک وضعیت پزشکی: کودکان مبتلا به شکاف ممکن است با مشکلات اجتماعی، عاطفی و رفتاری مواجه شود که ناشی از تفاوت ظاهری و استرس آنها در جریان مراقبت‌های پزشکی باشد.

پیشگیری ازا یجاد لب شکری در کودکان

 پس از متولد شدن یک کودک با شکاف لب یا شکاف کام، والدین آنها در مورد احتمال داشتن فرزند دیگری با همان شرایط نگران هستند. در حالی که در بسیاری از موارد نمی‌توان از به وجود آمدن چنین مسئله‌ای جلوگیری کرد، اما انجام مراحل زیر می‌تواند به کاهش خطر آن کمک کند:

• مشاوره ژنتیکی را در نظر بگیریم: اگر در زمینه شکافتگی لب و کام دارای سابقه خانوادگی هستید، قبل از بارداری به پزشک خود اطلاع دهید و ممکن است آنها شما را به یک مشاوره ژنتیکی ارجاع دهند تا احتمال خطر ابتلای فرزند شما را تعیین کنند.
• مصرف ویتامین‌ها پیش از قاعدگی: اگر برنامه دارید که به زودی باردار شوید، حتماً پیش از دوران قاعدگی ویتامین مصرف کنید و با پزشک متخصص زنان و زایمان خود هماهنگ باشید.
• از تنباکو یا الکل استفاده نکنید: استفاده از تنباکو و الکل در دوران بارداری، خطر ابتلای کودک با نقص مادرزادی را افزایش می‌دهد.