در این نوشته می خوانید:
احتمالاً تبلیغات زیادی در مورد خمیر دندان ها و دهانشویه ها دیده اید که ادعا می کنند از ساییدگی مینای دندان ها که عامل آن غذاها و نوشیدنی ها هستند جلوگیری می کنند. اما شاید یکی از قابل توجه ترین علل ساییدگی مینای دندان براکسیسم باشد، که چیزی حدود 10% تا 30% از افراد جامعه را تحت تأثیر قرار می دهد.
چه عواملی موجب بروز براکسیسم یا دندان قروچه می شوند؟
براکسیسم شرایطی است که در آن فرد دندان های خود را روی یکدیگر می ساید و فشار می دهد. بسیاری از افرادی که براکسیسم دارند به طور نا آگاهانه دندان های خود را در طول روز، یا در حالی که خواب هستند روی یکدیگر فشار می دهند/ می سایند. براکسیسم یا پاسخی به استرس و اضطراب است، یا نشان دهنده بروز یک مشکل در بایت یا نحوه قرار گیری دندان ها روی یکدیگر است.
براکسیسم چه خطراتی دارد؟
اکثر افراد گاهگاهی براکسیسم را تجربه می کنند. اگر این رفتار به ندرت اتفاق بیفتد و/یا خفیف باشد، اغلب هیچ درمانی نیاز ندارد. با این حال، اگر این عادت تداوم یابد، نیاز است از دندانپزشک یا ارتودنتیست خود کمک بخواهید، زیرا شرایط می تواند جدی شود و برای سلامت لبخند شما خطری واقعی باشد.
فشردن و ساییدن مداوم دندان ها روی یکدیگر به مرور زمان می تواند موجب شکستن دندان ها، لق شدن آنها، و به هم ریختن وضعیت قرار گیری آنها شود. به این معناست که اگر از براکت های ارتودنسی استفاده می کنید- یا قبلاً از آنها استفاده می کرده اید، باید هر چه سریعتر به درمان آن بپردازید، قبل از آنکه این عادت موجب تخریب نتایجی شود که با کمک براکت های ارتودنسی به سختی بدست آمده اند. در افرادی که در طول خواب دندان های خود را روی هم می فشارند یا می سایند، احتمال داشتن دیگر اختلالات خواب، مانند خرو پف کردن و آپنه خواب نیز بیشتر است.
براکسیسم مزمن اغلب عامل تشدید کننده دیگر ناراحتی های دندانی است، از جمله نیاز به درمان ریشه (عصب کشی دندان)، روکش دندان، یا حتی کشیدن دندان. ساییدن شدید دندان ها روی یکدیگر نه تنها می تواند به دندان ها آسیب برساند و منجر به از دست رفتن دندان شود، بلکه فک را نیز تحت تأثیر قرار می دهد، و می تواند موجب بروز، یا تشدید شرایط دردناک اختلالات فکی- گیجگاهی TMJ/ TMD شود.
TMJ مخفف مفصل فکی- گیجگاهی temporomandibular joint است، که جمجمه را به استخوان فک متصل می کند. همه اختلالات فکی- گیجگاهی نتیجه براکسیسم نیستند، اما براکسیسم می تواند عامل اصلی بروز آن باشد. علائم آن عبارتند از:
· درد در ناحیه صورت یا خط فک
· درد در گوش یا ناحیه اطراف آن
· دردناک شدن فک
· قفل شدن مفاصل، جلوگیری از باز و بسته شدن دهان
· درد حین جویدن
· ایجاد صدای کلیک یا قژقژ حین باز و بسته کردن دهان
براکسیسم با برجسته کردن ماهیچه های صورت، می تواند حتی موجب تغییر ظاهر صورت نیز شود (به این فکر کنید که اگر هشت ساعت در طول شب دندان های خود را روی هم فشار دهید چه نیرویی به آنها وارد می شود). عضله ماستر masseter، یا همان عضله گونه که به جویدن کمک می کند، یکی از قوی ترین ماهیچه ها در کل بدن است. محققانی که در زمینه دندانپزشکی تحقیق می کنند ابراز داشته اند که این ماهیچه می تواند هر اینچ مربع تا 600 پوند فشار وارد کند.
علائم وجود براکسیسم یا دندان قروچه
علائم و نشانه های براکسیسم عبارتند از:
· ساییدن و فشردن دندان ها روی یکدیگر با صدای بلند، که این صدا می تواند آنقدر بلند باشد که شب موجب بیدار شدن افراد دیگر شود.
· صاف شدن سطح روی دندان ها، شکستن، لب پر شدن، یا لق شدن آنها.
· ساییدگی مینای دندان، بدون پوشش باقی ماندن لایه های عمیق تر دندان.
· افزایش حساسیت دندان.
· درد و تحریک پذیری فک و صورت.
· خستگی یا سفتی ماهیچه های فک.
· دردی شبیه گوش درد، هر چند این مشکل واقعاً هیچ ربطی به گوش فرد ندارد.
· سر درد خفیف که نقطه آغاز آن شقیقه ها است.
· آسیب به داخل گونه ها در نتیجه جویدن.
· فرو رفتگی در برخی قسمت های زبان.
· عدم توانایی فرد در کامل باز و بسته کردن دهان.
اگر فکر می کنید شب ها دندان های خود را روی هم می سابید، به یک دندانپزشک مراجعه نمایید. وی با معاینه دهان و فک شما می تواند علائم براکسیسم را بررسی نماید.
درمان دندان قروچه
بدون نیاز به ابزارها و فرایندهای دندانپزشکی، به چند روش می توان براکسیسم را متوقف ساخت، هر چند اکثر آنها نیاز به انضباط شخصی دارند.
· مصرف غذاها و نوشیدنی های کافئین دار را از رژیم غذایی خود کم یا حذف کنید.
· از مصرف الکل خودداری کنید زیرا پس از مصرف نوشیدنی های الکلی ساییدن دندان ها روی یکدیگر تشدید می شود.
· از جویدن آدامس خودداری کنید، زیرا این کار تنها موجب آزار این ماهیچه ها می شود.
· با استفاده از کیسه آب گرم به آرام کردن ماهیچه های فک کمک کنید.
براکت های ارتودنسی
مراجعه به ارتودنتیست، مخصوصاً اگر فرد مال اکلوژن داشته باشد، می تواند گامی در مسیر درست برای کمک به درمان براکسیسم جدی و شدید باشد. درست بودن بایت معمولاً زودتر به کاهش مشکلات بایت کمک می کند. شواهد حاکی از این است که صاف کردن دندان ها و همراستا شدن بایت (و ساختار فک) می تواند از بروز براکسیسم پیشگیری نماید. این امکان وجود دارد که این درمان هیچ کمکی به این مشکل نکند (زیرا ممکن است علل متعدد دیگری برای بروز آن وجود داشته باشند) اما ارزش مشورت کردن با ارتودنتیست را دارد.
محافظ دندان شبانه (نایت گارد)
اگر این نکات و راهنمایی ها هیچ کمکی نکردند، شاید برای پیشگیری از ساییدن و فشردن دندان ها نیاز باشد از محافظ دندان استفاده کنید. محافظ های شبانه به صورت OTC (بدون نیاز به نسخه می توان آنها را از داروخانه تهیه نمود) در دسترس هستند، اما دندانپزشک یا ارتودنتیست می توانند به صورت سفارشی آن را برای شما بسازند تا به خوبی روی دندان های شما قرار بگیرند. علاوه بر این، یک متخصص می تواند به شما کمک کند تصمیم بگیرید روی دندان های بالا یا پایین خود محافظ دندان قرار دهید.
و در صورتی که نگران هستید که اگر از براکت های ارتودنسی استفاده می کنید ممکن است چه اتفاقی بیفتد، اصلاً جای نگرانی ندارد. با آغاز جابجایی دندان های شما، ارتودنتیست برای شما محافظ دندان جدیدی آماده خواهد کرد تا مناسب لبخند جدید شما باشد.
استفاده از محافظ دندان می تواند مانع آسیب به دندان های شما شود، اما اگر این رفتار شما تداوم پیدا کند دندانپزشک یا ارتودنتیست ممکن است ترجیح دهند شما را به پزشک ارجاع دهند تا علل بنیادی استرس و اضطراب شما که منشأ این مشکل هستند را ریشه یابی کند.