در این نوشته می خوانید:
پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان یکی از اختلالات سیستم اسکلتی است که به شدت موجب تضعیف استخوان ها و افزایش چشمگیر احتمال شکستگی استخوان، مخصوصاً لگن، ستون فقرات، و مچ ها می شود. با پوکی استخوان، تراکم استخوان کاهش می یابد. تراکم استخوان فرد تحت تأثیر عوامل متعددی است از جمله وراثت، هورمون ها، سبک زندگی، رژیم غذایی، فعالیت فیزیکی، و مصرف داروهای خاص. علاوه بر این، معمولاً با افزایش سن از تراکم استخوان و استحکام استخوان ها کاسته می شود.
تقریباً 10 میلیون آمریکایی تحت تأثیر پوکی استخوان هستند، که 8 میلیون نفر از آنها زن هستند. 34 میلیون نفر دیگر نیز در معرض خطر گسترش این وضعیت هستند. زنان بیشتر از سرطان، حمله قلبی یا ترکیب بیماری های قلبی، گرفتار این مشکل هستند. برخی داروهای تجویزی خاص به نام “بیس فسفونات خوراکی” برای درمان این بیماران مورد استفاده قرار می گیرند که شناخته شده ترین عناوین تجاری این دارو فوزامکس، آکتونل، و بونیوا هستند.
چه کسانی در معرض پوکی و تحلیل استخوان هستند؟
شکستگی استخوان در نتیجه پوکی استخوان یکی از مشکلات جدی است. شکستگی ستون فقرات و لگن می توانند زندگی فرد را به خطر بیندازند و یکی از شایع ترین مشکلات همراه با پوکی استخوان هستند. بر اساس گزارش انجمن ملی پوکی استخوان ایالات متحده آمریکا، به طور میانگین، 24 درصد از بیماران 50 سال و بالاتر که شکستگی لگن داشته اند، ظرف یک سال جان خود را از دست می دهند. بعلاوه، این انجمن گزارش کرده است که از هر دو زن یک نفر، و از هر چهار مرد یک نفر بالای 50 سال، در آینده شکستگی مرتبط با پوکی استخوان را تجربه خواهند کرد.
از بین بیمارانی که شکستگی لگن را تجربه می کنند از هر پنج نفر یکی از آنها راهی زمین گیر می شود و تنها 15 درصد از آنها، شش ماه بعد قادر خواهند بود بدون کمک راه بروند. خطر شکستگی لگن در زنان، با خطر سرطان های سینه و تخمدان برابر است.
ارزیابی ها نشان می دهند بیس فسفونات ها (آلندرونات alendronate) می توانند خطر شکستگی های لگن را در بیماران مبتلا به پوکی استخوان تا 40 درصد کاهش دهند. بنابراین، احتمالاً این دارو سالانه می تواند از بیش از 100000 شکستگی لگن و هزاران مرگ پیشگیری نماید. کاملاً مشهود است که پوکی استخوان با خود خطراتی به همراه دارد و فواید درمان با بیس فسفونات های خوراکی نیز در تحقیقات بسیاری مورد تأیید قرار گرفته است، بیماران هرگز نباید بدون مشورت با پزشک، دندانپزشک یا ارتودنتیست خود و صحبت کردن راجع به مزایا و خطرات آن، مصرف آن را متوقف کنند.
بیس فسفونات و تحلیل رفتن استخوان فک
در تحقیقات علمی، برخی مشکلات فک ها به استفاده از بیس فسفونات ها ارتباط داده شده اند. این داروها با گسترش استئونکروز فک ها (ONJ) همراه بوده اند که بسیار جدی است، اما چندان شایع نیست، شرایطی که موجب تخریب شدید استخوان های فک ها می شوند. تحلیل رفتن استخوان فک در نتیجه کاهش، مسدود شدن، یا جلوگیری از خونرسانی به استخوان ها بوجود می آید که باعث مرگ یا نکروز استخوان می شود. بسیاری از بیمارانی که برای درمان یا پیشگیری از پوکی استخوان بیس فسفونات مصرف می کنند با شنیدن اخبار آمار مشکلات همراه با مصرف این دارد، گیج می شوند و زنگ خطر برای آنها به صدا در می آید.
اکثر موارد گزارش شده استئونکروزهای فک همراه با مصرف بیس فسفونات ها (BON) در بیماران سرطانی اتفاق افتاده اند که بیس فسفونات را به صورت تزریقی دریافت می کنند، که جذب آن با بیس فسفونات خوراکی متفاوت است. مهم است دقت داشته باشید که گرچه خطر بروز تحلیل رفتن استخوان فک همراه با مصرف بیس فسفونات ها چندان قطعی نیست، اما گزارشات علمی در این رابطه حاکی از این هستند که “خطراتی که گسترش BON بیماران را تهدید می کند در درمان با بیس فسفونات خوراکی در مقایسه با درمان با بیس فسفونات تزریقی در بیماران مبتلا به سرطان، بسیاری جزئی و ناچیز است”.
دیگر عوامل خطر زا و علائم و نشانه های بالینی
- فرایندهای تهاجمی دندانپزشکی یا شرایطی که خطر تروماهای دندانی مانند کشیدن دندان را افزایش می دهند.
- بیماران 60 سال به بالا
- پریودونتیت (بیماری لثه)
- استفاده از کورتیکواستروئیدها برای بیماری های مزمن
- استفاده طولانی مدت از بیس فسفونات (بیش از 2 سال)
- کشیدن سیگار
- دیابت
علائم بالینی استئونکروز فک
در صورتی که اکنون یا ماه های آینده طی روند درمان خود هر یک از علائم زیر را مشاهده کردید، باید فوراً آن را به اطلاع دندانپزشک خود برسانید:
- بی حسی و احساس سنگینی در فک
- درد فک ها
- تورم فک ها
- لق شدن دندان ها
- ترشح چرکین
- از بین رفتن پوشش استخوان
آیا باید مصرف بیس فسفونات خوراکی را متوقف کرد؟
فواید بیس فسفونات ها برای درمان پوکی استخوان و مشکلات همراه با آن، در تحقیقات بسیاری به اثبات رسیده اند. تحقیقات نشان نداده اند که توقف مصرف این داروها موجب کاهش خطر گسترش تحلیل رفتن استخوان فک خواهد شد. در صورتی که هر پرسشی به ذهنتان خطور کرد، آن را با پزشک خود مطرح کنید.
توصیه های عمومی
به طور کلی، به خاطر استفاده از بیس فسفونات ها، نباید در درمان های معمول دندانپزشکی تغییری ایجاد شود (با پزشک و دندانپزشک خود مشورت کنید).
معاینات معمول دندانپزشکی یک ضرورت محسوب می شوند. بیمارانی که برای آنها بیس فسفونات خوراکی تجویز می شود و تحت مراقبت های معمول دندانپزشکی قرار نمی گیرند، قبل از آغاز درمان با بیس فسفونات ها یا طی همان دوره اولیه، باید تحت معاینه دقیق دهان و دندان ها قرار بگیرند.
همه بیمارانی که بیس فسفونات خوراکی مصرف می کنند باید بدانند:
- مصرف بیس فسفونات خوراکی آنها را کمتر در معرض خطر گسترش BON قرار می دهد. خطر پایین گسترش BON ممکن است کاهش پیدا کند اما نمی تواند به طور کامل حذف شود.
- داشتن یک برنامه سلامت دهانی شامل رعایت دقیق بهداشت دهان و مراقبت های منظم دندانی ممکن است بهترین راهکار برای پایین آوردن خطر گسترش BON باشد.
- در حال حاضر هیچ تکنیک تشخیصی معتبری وجود ندارد که مشخص کند آیا بیماران در معرض خطر گسترش BON هستند یا خیر.
- عدم ادامه درمان با بیس فسفونات ممکن است خطر گسترش BON را از بین نبرد.
ارتودنسی
گرچه هیچ مطالعه مستندی مبنی بر تأثیر بیس فسفونات روی درمان ارتودنسی وجود ندارد، اما برخی مطالعات موردی حاکی از این هستند که در برخی بیمارانی که بیس فسفونات مصرف می کنند، دندان ها دیگر قادر به جابجایی نیستند.